Valga, 3 de abril de 2025. Ademais do labor de fiscalización ao goberno municipal do Partido Popular, o BNG de Valga tamén realiza unha oposición construtiva, achegando ideas e propostas para mellorar Valga e a calidade de vida das e dos valgueses. Tal como se recollía no programa electoral que presentou ás eleccións municipais, o BNG propoñía abrir Valga ao río Ulla, poñendo en valor toda a riqueza patrimonial, natural e paisaxística que forma o territorio polo que discorre o Ulla no seu treito baixo, o espazo natural e cultural do que Valga forma parte, O Baixo Ulla. 

Os corredores fluviais que forman os ríos Ulla, Valga e Louro ofrecen a oportunidade de transformalos, dunha forma respectuosa e sustentable, en itinerarios verdes que favorezan o contacto coa natureza e melloren a conectividade ecolóxica e peonil. Unha das primeiras propostas realizadas polo BNG de Valga neste mandato foi a creación dun roteiro que conectase o Parque Irmáns Dios Mosquera de Ponte Valga co Camiño Portugués e a Fervenza de Raxoi. Dita proposta non só tivo boa aceptación entre a veciñanza, senón tamén no propio goberno municipal que, poucos meses despois, incluíu como mellora dunha licitación a redacción dun anteproxecto para crear unha senda, paralela á marxe do río Valga, desde Ponte Valga até Os Martores. 

Agás o Camiño Portugués a Santiago, non existe ningún outro roteiro sinalizado en todo o Concello de Valga. O único sendeiro que percorría integramente o concello era o "PR-G 22 Panorámico de Valga", homologado pola Federación Galega de Montañismo, mais foi descatalogado pola propia federación por falta de mantemento, ao resultar imposible atopar as marcas brancas e amarelas que indicaban a dirección correcta. Outro sendeiro que percorre parte do concello é o "PR-G 21 Cuntis-Valga" que aínda se mantén homologado pola Federación Galega de Montañismo, aínda que como pasou co anterior, é imposible atopar as marcas brancas e amarelas que indican as direccións. 

Dos 10,4 quilómetros da senda proxectada, máis do 75% atravesaría camiños existentes ou vías de comunicación de dominio público, atravesando espazos naturais, agrícolas e elementos patrimoniais, ademais de crear puntos panorámicos desde onde observar o río Ulla

Froito dun traballo de análise, tanto sobre o terreo como tamén usando ferramentas dixitais, o BNG de Valga presenta o deseño para a creación dun roteiro sinalizado, de 10,4 quilómetros de lonxitude, que percorrería as brañas e as veigas de Cordeiro e Campaña, até os limites municipais con Catoira e Pontecesures. 

Este trazado é respectuoso co río, coa contorna e coas zonas húmidas protexidas pola Rede Natura 2000 “Sistema fluvial Ulla-Deza”, pois apóiase en actuais carreiros e tamén en antigos camiños xa desaparecidos, mais que existían fai anos, feito este comprobado sobre o terreo e en mapas históricos consultados. Exemplo disto é que máis do 75% desta senda atravesaría camiños existentes ou vías de comunicación de dominio público segundo o descrito no catastro. Para a posible execución desta proposta non sería necesario unha grande inversión, pois a gran parte do trazado dos camiños xa está, soamente debería realizarse unha consolidación destes para facer este roteiro o máis accesible posible e a construción de pasarelas ou pontes de madeira en puntos concretos para salvar algúns leitos de regatos, e principalmente os ríos Louro e Valga. 

Partindo desde as pasarelas de madeira de Catoira, a senda introduciríase en Valga xunto á Telleira de Roeiro e a Telleira de Padín, dous dos elementos máis senlleiros do patrimonio industrial valgués, dedicadas á produción de tella e ladrillo, e cuxo barro era subministrado en barco a través do río Ulla. A continuación atoparíase o Muíño de Pedras Negras, situado xusto antes da Insua da Pomba e Insua de Vilar, dúas illas formadas polo curso do río. A continuación chegaríase á Praia fluvial de Vilarello, lugar no que antigamente se e emprazaba a Telleira de Vilarello, e hoxe moi frecuentado por valgueses e visitantes, malia que a Consellería de Sanidade ten clasificadas as súa augas coa “prohibición permanente de baño”, por non cumprir cos criterios sanitarios. 

Seguindo o percorrido localizaríase o xacemento arqueolóxico do Mercado dos Mouros, un asentamento romano á beira do Ulla que, tras a súa escavación no ano 2016, quedou no máis absoluto abandono, e nin tan sequera hai un panel divulgativo que explique o lugar. Pasando a desembocadura do río Louro no Ulla, chegaríase até os dous elementos máis importantes do patrimonio industrial de Valga, o Transporte funicular de “Novo y Sierra” e o Embarcadoiro de Caneiras. O primeiro ameazado pola “idea” do alcalde de transformar este Ben de Interese Cultural nun “teleférico para persoas”, e o segundo, destruído tras a construción dun amarre para catamaráns e embarcacións turísticas que soterrou os restos do embarcadoiro orixinal. 

O roteiro continuaría até a desembocadura do río Valga no Ulla e pasaría por dous dos xacementos arqueolóxicos máis descoñecidos de Valga, Agramar e As Cortinallas, lugares no que algúns autores sitúan os posibles restos da Turris Augusti, monumento ao emperador Augusto que o xeógrafo Pomponio Mela situou nesta zona no século I despois de Cristo. Pasados eses dous elementos patrimoniais, o sendeiro chegaría xa a Pontecesures. 

O obxectivo deste roteiro é a visibilización e a posta en valor da riqueza natural, paisaxística e patrimonial asociada ao río Ulla, aproveitando a conectividade que ofrece a infraestrutura verde deste espazo formado por brañas e veigas. Coa creación deste novo percorrido preténdese aproximar o río Ulla a Valga, favorecendo a permeabilidade deste espazo para ser percorrido a pé ou en bicicleta e volver conectar as aldeas da contorna co Ulla. Esta senda sería un complemento á actual pista asfaltada paralela á vía do ferrocarril, xa que ofrecería un percorrido alternativo e máis próximo á natureza, mentres que a pista asfaltada invita a unhas comunicacións máis directas e de servizo aos terreos agrícolas da contorna. Precisamente, estas veigas tiñan o carácter esencialmente agrícola, e aínda que na actualidade esta vocación perdeuse parcialmente, debe seguir mantendo, e incluso favorecendo, a súa potencialidade agrícola.